ฝ่ายสมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดี ได้ทรงฟังมีพระทัยโสมนัสตรัสว่า กลฺโลสิ
สธุสะพระผู้เป็นเจ้าวิสัชนานี้สมควรแล้ว
ปรโลกคตนีลปีตาทิวัณณคตปัญหา คำรบ 6 จบเท่านี้

มาตุกุจฉิปฏิสันธิปัญหา ที่ 7

พระเจ้ากรุงมิลินท์ภูมินทราธิบดีมีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน ข้า
แต่พระนาคเสนผู้เจริญ สัตว์เมื่อปฏิสนธิในครรภ์มารดานั้น ปฏิสนฺธายนฺโต ไปปฏิสนธิ
โดยทวารอันใด
พระนาคเสนจึงวิสัชนาแก้ไขว่า มหาราช ดูรานะบพิตรผู้ประเสริฐ สัตว์ไปบังเกิดใน
ครรภ์มารดานั้นจะได้ปรากฏว่าไปบังเกิดในทวารอันใดนั้นหามิได้
พระเจ้ากรุงมิลินท์ปิ่นกษัตริย์ตรัสว่า โยมยังสงสัย นิมนต์อุปมาไปให้แจ้งก่อน เมื่อ
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นกษัตริย์ตรัสอาราธนาดังนี้
พระนาคเสนจึงมีเถรวาจาอุปมาว่า มหาราช ดูรานะบพิตร อันว่ารัตนมัญชุสา หีบ
แก้วมณีของพระราชสมภารนี้ มีอยู่บ้างหรือไม่
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดี มีพระราชโองการตรัสว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระ
นาคเสนผู้ปรีชา รัตนมัญชุสาหีบแก้วมณีของโยมนี้มีอยู่ นะพระผู้เป็นเจ้า
พระนาคเสนจึงถามไปเล่าว่า มหาราช ดูรานะบพิตรผู้ประเสริฐ บพิตรจงทรงพระ
จินตนาการคิดเข้าไปในรัตนมัญชุสาหีบแก้วมณีนั้นก่อน
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชาชาวสาคลนคร มีสุนทรพระราชโองการตรัสว่า ภนฺเต
นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้เจริญด้วยปรีชาญาณ โยมจิตนาการคิดเข้าไปในรัตนมัญชุสา
หีบแก้วแล้ว
พระนาคเสนจึงถามว่า มหาราช ดูรานะบพิตร จิตของพระราชสมภารเข้าไปในหีบ
รัตนมัญชุสานั้น เข้าไปโดยทวารอันใด ขอถวายพระพร
ฝ่ายสมเด็จพระเจ้ากรุงมิลินท์ปิ่นประชากร มีสุนทรพระราชโองการว่า ภนฺเต นาคเสน

ข้าแต่พระนาคเสนผู้เจริฐ จิตของโยมนี้เล่าคิดเข้าไปในหีบนั้น จะเข้าไปโดยทวารอันใดหนึ่ง
หามิได้ หีบเล่าจะได้เป็นรอยร้าวฉานหามิได้ ก็ดีอยู่เหมือนดังเก่านั้น
พระนาคเสนจึงถวายพระพรว่า ฉันใดก็ดี ดูกรบพิตรพระราชสมภารผู้ประเสริฐ เมื่อ
สัตว์จะบังเกิดในครรภ์มารดา จะปรากฏว่าเข้าไปโดยทวารอันใดหามิได้ เหมือนจิตมหาบพิตร
อันคิดเข้าไปในรัตนมัญชุสาหีบมณีนั้น
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีได้ฟังพระนาคเสนวิสัชนาดังนี้ มีพระราชโองการ
ตรัสว่า กลฺโลสิ สธุสะพระผู้เป็นเจ้ากล่าวปัญหาเปรียบนี้วิจิตรครัน ฟังเป็นอัศจรรย์นักหนา
ยทิ พุทฺโธ ติฏฺเฐยฺย ผิแลว่าพระพุทธเจ้ายังอยู่นี้จะให้สาธุการแก่พระผู้เป็นเจ้านักหนา ใน
กาลบัดนี้
มาตุกุจฉิปฏิสันธิปัญหา คำรบ 7 จงเท่านี้

สัตตโพชงคปัญหา ที่ 8

สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดี มีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน
ข้าแต่พระนาคเสนผู้เจริญ อันว่าพระโพชฌงค์นี้มีกี่ประการ
พระนาคเสนจึงพระพรว่า มหาราช ดูรานะมหาบพิตร อันว่าโพชฌงค์มี 7
ประการ ขอถวายพระพร
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชากรมีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่
พระนาคเสนผู้เจริญ อันว่าพระโพชฌงค์เป็นองค์ที่จะให้ตรัสรู้นี้มีกี่ประการ
พระนาคเสนจึงถวายพระพรว่า พระโพชฌงค์เป็นองค์จะให้ตรัสรู้นั้นมีอยู่อย่างเดียว
ของถวายพระพร
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชากรตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้
เจริญ คือโพชฌงค์องค์ใด
พระนาคเสนจึงแก้ไขว่า มหาราช ดูรานะมหาบพิตร คือพระธัมมวิจยสัมโพชฌงค์
ขอถวายพระพร